Kronika domowa Mańkowskich stanowi źródłową monografię dziejów ziemiańskiej rodziny Mańkowskich od XVIII do XX wieku. Koncentruje się przy tym na czasach od połowy stulecia XVIII po okres rewolucji w Rosji. Kronika zawiera opis losów poszczególnych gałęzi oraz członków rodu w trzech zaborach, a także – w przypadkach wybranych postaci ‒ poza obszarem ziem polskich. Na tle polskiej literatury historycznej Kronikę wyróżnia rozmach, z jakim prezentuje ona losy rozgałęzionego rodu na dużym obszarze czasu i przestrzeni. Autor nie czyni tego z intencją bezkrytycznej apologii rodu. Przeciwnie, za zasadę przyjmuje podejście krytyczne – sine ira et studio; z empatią wobec bohaterów, lecz bez ich idealizacji i mitologizowania przeszłości, w wielu miejscach wskazując na nieścisłości bądź ubarwienia występujące w zastanych źródłach. Kronika wielokrotnie podważa i obala utarte wyobrażenia, zbyt łatwe oceny, uproszczenia, stereotypowe przedstawienia złożonych zjawisk, które dotychczas były jedynie pobieżnie wzmiankowane w opracowaniach historycznych i źródłach pamiętnikarskich. Monografia, kreśląc szeroką panoramę dziejów ziemiańskiej rodziny wpisanych w polskie losy na przestrzeni trzech stuleci, poprzez kompleksowość analizy i bezprecedensowe bogactwo wykorzystanych źródeł tworzy nowy standard dla monografii rodzinnych.

dr Mirosław Ustrzycki

Kronika domowa Mańkowskich jest próbą panoramicznego spojrzenia na dzieje rodziny Mańkowskich na Podolu i w Wielkopolsce, wpisane w polskie losy na przestrzeni trzech ostatnich stuleci. Mająca charakter opracowania naukowego Kronika została napisana na podstawie drobiazgowej kwerendy archiwalnej. Ogromna część źródeł ma charakter osobisty i nie była dotąd publikowana. Materiały te – teksty prasowe, i dokumenty urzędowe, bogata korespondencja rodzinna, a także dzieła przynależne do literatury pięknej – stanowią świadectwo codziennych zmagań, życiowych rozterek i wyborów ideowych oraz pozwalają odtworzyć koloryt miejsc i epok. Kronika została napisana bez gloryfikowania kogokolwiek i bez popadania w sentymentalizm, jednocześnie próbując ocalić pamięć o Podolu – o dalekich Kresach I Rzeczypospolitej, o których zwykło się myśleć, że wydarzenia rewolucyjne 1917 roku uczyniły je przestrzenią zgliszczy i zapomnienia.

Andrzej Emeryk Mańkowski